Autorzy: dr inż. Michał Kubrak, dr hab. inż. Agnieszka Malesińska
Czy zwykła umywalka w szpitalu może stanowić zagrożenie? Okazuje się, że tak. Badania naukowe wskazują, że konstrukcja umywalki ma istotny wpływ na rozprzestrzenianie się bakterii w środowisku szpitalnym. Stosując proste rozwiązania możemy temu zapobiec.
Umywalki w obiektach ochrony zdrowia odgrywają kluczową rolę w higienie rąk i zapobieganiu zakażeniom. Jednak badania naukowe wskazują, że mogą one również stanowić siedlisko dla lekoopornych bakterii, przyczyniając się do ich rozprzestrzeniania [1]. Paradoksalnie, nawet przy zachowaniu odpowiedniej higieny rąk, może dojść do przeniesienia bakterii, jeśli ręce zostaną zanieczyszczone podczas mycia w umywalce ze skażonym perlatorem, wylewką lub odpływem. Ta droga transmisji została odnotowana w kilku ogniskach epidemicznych [2,3]. Biofilmy bakteryjne, tworzące się wewnątrz odpływów, mogą uwalniać patogeny w postaci aerozoli lub kropli podczas użytkowania umywalki [4]. Konstrukcja umywalki może znacząco wpływać na ten proces, co potwierdzają liczne badania.
Wpływ konstrukcji umywalki na rozprzestrzenianie się bakterii
Okazuje się, że nawet pozornie nieistotne elementy konstrukcji umywalek, takie jak sitka lub korki w odpływach, mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo pacjentów i personelu medycznego. Najnowsze badania skupiają się właśnie na tym aspekcie, analizując, jak obecność sitka wpływa na rozprzestrzeniania się bakterii [5,6]. Wyniki eksperymentów z użyciem barwnika fluorescencyjnego udowodniły, że zastosowanie sitka w odpływie umywalki, może znacząco ograniczyć rozpryskiwanie się wody [5]. Badania wykazują, że obecność sitka może w konsekwencji skutecznie ograniczyć rozprzestrzenianie się bakterii, zarówno w samej umywalce, jak i w jej otoczeniu [6]. Poza obecnością sitka umieszczonego w odpływie, inne cechy umywalki również mogą wpływać na rozprzestrzenianie się bakterii. Należą do nich:
- Położenie wylewki: Usytuowanie wylewki bezpośrednio nad odpływem może zwiększać ryzyko rozprzestrzeniania się bakterii z odpływu na otoczenie. Jeśli to możliwe, wylewka powinna być umieszczona z boku zlewu, a nie bezpośrednio nad odpływem, aby zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się bakterii z odpływu [7].
- Głębokość umywalki: Płytsze umywalki mogą sprzyjać rozprzestrzenianiu się kropelek wody, zwiększając ryzyko kontaminacji powierzchni. Głębsze umywalki o zaokrąglonym dnie mogą ograniczać rozpryskiwanie się wody i zmniejszać ryzyko powstawania zanieczyszczeń [5, 8].
- Kształt umywalki: Umywalki o płaskim dnie mogą sprzyjać większemu rozprzestrzenianiu się wody niż te o zaokrąglonym dnie [5]. Ponadto, wolniejszy odpływ wody może sprzyjać rozwojowi biofilmu i zwiększać ryzyko kontaminacji [9].
Dobre praktyki i rozwiązania ograniczające rozprzestrzenianie się bakterii
Kluczem do minimalizacji ryzyka zakażeń związanych z użytkowaniem umywalek jest połączenie odpowiedniej konstrukcji z ich właściwą eksploatacją. Regularne czyszczenie, a także przestrzeganie kilku prostych zasad mogą znacząco wpłynąć na bezpieczeństwo pacjentów i personelu. Poniżej przedstawiamy kilka kluczowych praktyk, które warto wdrożyć:
- Regularne czyszczenie i dezynfekcja odpływów: Regularne czyszczenie odpływów za pomocą skutecznych środków dezynfekujących, może pomóc w usunięciu biofilmu i zmniejszeniu liczby bakterii [2].
- Automatyzacja procesów dezynfekcji: Wprowadzenie automatycznych systemów, np. płukania wodą ozonowaną może poprawić skuteczność i trwałość dezynfekcji [10].
- Naprawa drobnych usterek: Nieszczelne baterie powinny być niezwłocznie naprawiane, aby zapobiec rozpryskiwaniu się wody i rozprzestrzenianiu bakterii [5]. Badania wskazują, że do zwiększonej liczby zakażeń w szpitalach mogą przyczynić się również niedrożne odpływy powodujące zastój wody w umywalce [9].
- Zmiana praktyk higienicznych: Unikanie umieszczania czystych materiałów w pobliżu umywalek, wyznaczanie oddzielnych miejsc do przygotowywania leków i materiałów medycznych, a także odpowiednie usuwanie odpadów mogą przyczynić się do zmniejszenia ryzyka kontaminacji [6].
Podsumowanie
Skuteczne zapobieganie rozprzestrzenianiu się bakterii poprzez umywalki wymaga wszechstronnego podejścia, obejmującego zarówno odpowiednią konstrukcję, jak i właściwą eksploatację tych urządzeń. Głębokie umywalki o zaokrąglonym dnie, z wylewką umieszczoną z boku i wyposażone w sitko w odpływie, mogą znacząco ograniczyć rozpryskiwanie się wody i przenoszenie bakterii. Jednak nawet najlepsze rozwiązania techniczne nie są w pełni wystarczające, jeśli nie idą w parze z odpowiednimi praktykami. Regularna dezynfekcja i drobne naprawy, takie jak usuwanie wycieków, są niezbędne do utrzymania odpowiedniej czystości umywalek i zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów i personelu medycznego.
Literatura:
- Chia P.Y. i in., The role of hospital environment in transmissions of multidrug-resistant Gram-negative organisms, Antimicrob Resist Infect Control, tom 9, 2020, s. 1–11.
- Decker B.K., Palmore T.N., The role of water in healthcare-associated infections, Curr Opin Infect Dis, tom 26, nr 4, 2013, s. 345–351.
- Halabi M, Wiesholzer-Pittl M, Schoberl J, Mittermayer H. Nontouch fittings in hospitals: a possible source of Pseudomonas aeruginosa and Legionella spp. J Hosp Infect 2001; 49:117–121.
- van der Mee-Marquet N, Bloc D, Briand L, et al. Nontouch fittings in hospitals: a procedure to eradicate Pseudomonas aeruginosa contamination. J Hosp Infect 2005; 60:235–239
- Pirzadian J. i in., Impact of sink design on bacterial transmission from hospital sink drains to the surrounding sink environment tested using a fluorescent marker, J Hosp Infect, tom 127, 2022, s. 39–43.
- Pirzadian J. i in., Limiting spread of VIM-positive Pseudomonas aeruginosa from colonized sink drains in a tertiary care hospital: A before-and-after study, PLoS One, tom 18, nr 3, 2023, s. e0282090.
- Aranega-Bou P. i in., Carbapenem-resistant Enterobacteriaceae dispersal from sinks is linked to drain position and drainage rates in a laboratory model system, J Hosp Infect, tom 102, nr 1, 2019, s. 63–69.
- Gestrich S.A. i in., A multicenter investigation to characterize the risk for pathogen transmission from healthcare facility sinks, Infect Control Hosp Epidemiol, tom 39, nr 12, 2018, s. 1467–1469
- Bedard E, Laferriere C, Charron D, Lalancette C, Renaud C, Desmarais N, Deziel E, Prevost M. Post-outbreak investigation of Pseudomonas aeruginosa faucet contamination by quantitative polymerase chain reaction and environmental factors affecting positivity. Infect Control Hosp Epidemiol. 2015;36(11):1337–43.
- Gettler, E., Smith, B. A., & Lewis, S. S. (2023). Challenges in the Hospital Water System and Innovations to Prevent Healthcare-Associated Infections. Current Treatment Options in Infectious Diseases, 15(1), 1–13. https://doi.org/10.1007/s40506-023-00261-y