Kontekst badania
Sala operacyjna jest środowiskiem wymagającym utrzymania najwyższych standardów higieny, jednak mimo stosowania procedur aseptycznych nadal istnieje ryzyko obecności patogenów. W ortopedii, zwłaszcza przy rosnącej liczbie endoprotezoplastyk biodra i kolana, zakażenia miejsca operowanego (SSI) oraz infekcje okołoprotezowe stanowią poważne powikłania. Czynniki takie jak ruch personelu, otwieranie drzwi czy kontakt z wyposażeniem mogą wpływać na skażenie pola operacyjnego.
Cele i hipotezy
Celem badania było określenie, które czynniki w sali operacyjnej wpływają na obecność patogenów podczas zabiegów całkowitej endoprotezoplastyki biodra i kolana oraz zidentyfikowanie najczęściej występujących drobnoustrojów. Hipoteza zakładała, że zwiększona aktywność ludzi i manipulowanie sprzętem sprzyjają kontaminacji sterylnych pól operacyjnych.
Metody badawcze
Badanie przeprowadzono podczas 33 pierwszych w danym dniu zabiegów w tej samej sali operacyjnej (47,09 m²). W sumie pobrano 396 próbek z wyznaczonych stref sterylnych (m.in. okolice nacięcia, stolik narzędziowy, lampy) w trzech momentach: początek zabiegu, po 60 minutach oraz na końcu operacji. Analizowano także temperaturę sali (18–22°C), wysokość stołu operacyjnego (100–150 cm), liczbę dotknięć lamp, liczbę otwarć drzwi oraz liczbę osób w sali. Wyniki poddano analizie statystycznej (SPSS, p≤0,05).
Rezultaty badań i ich interpretacja
Spośród 396 próbek 74 (18,69%) były dodatnie. Najczęściej izolowano Staphylococcus epidermidis (45,45%), następnie Sphingomonas paucimobilis (18,31%) i Proteus vulgaris (9%). Najwięcej patogenów stwierdzono na stoliku narzędziowym (26,27% pod koniec zabiegu) oraz w okolicy nacięcia (17,18% pod koniec).
Analiza wykazała istotny związek pomiędzy liczbą dotknięć lamp i liczbą otwarć drzwi a kontaminacją. Większa liczba osób w sali (szczególnie ≥9) również korelowała z większą obecnością patogenów. Temperatura i wysokość stołu nie miały istotnego statystycznie wpływu na wyniki, choć przy niższym stole odnotowano więcej drobnoustrojów. Lampy operacyjne nie były źródłem kontaminacji.
Wnioski
Najważniejszymi czynnikami zwiększającymi ryzyko obecności patogenów w sali operacyjnej są: wysoka liczba otwarć drzwi, częste dotykanie lamp oraz większa liczba osób obecnych podczas zabiegu. Najczęściej izolowanym drobnoustrojem był S. epidermidis. Temperatura sali i wysokość stołu operacyjnego nie miały istotnego wpływu na kontaminację. Zachowanie kontroli nad ruchem personelu i liczbą interakcji ze sprzętem jest kluczowe w profilaktyce SSI.
Ograniczenia zakresu badawczego
Ograniczenia obejmują niewielką liczbę badanych przypadków, pojedyncze centrum badawcze, brak grupy kontrolnej i możliwość wpływu czynników zakłócających. Wyniki należy interpretować ostrożnie, a potwierdzenie obserwacji wymaga badań wieloośrodkowych z większą próbą i dłuższą obserwacją pooperacyjną.
Artykuł opublikowano w Journal of Experimental Orthopaedics.