Kontekst badania
Podczas procedur chirurgicznych, wykorzystanie urządzeń elektromedycznych, takich jak elektrochirurgia, ablacja laserowa czy skalpel ultradźwiękowy, generuje dym chirurgiczny (SS – surgical smoke). Dym ten składa się z pary wodnej, substancji chemicznych, fragmentów tkanek oraz potencjalnie szkodliwych patogenów, takich jak wirusy i bakterie. Istnieją dowody na obecność w SS mutagenów, substancji rakotwórczych i toksyn, takich jak tlenek węgla, formaldehyd i benzen. Mimo dostępności urządzeń do usuwania dymu, ich stosowanie w salach operacyjnych nie jest powszechne. W literaturze istnieje luka dotycząca szczegółowych badań na temat wpływu dymu chirurgicznego na zdrowie personelu medycznego, szczególnie we Włoszech.
Cele i hipotezy
Celem badania było zbadanie wpływu ekspozycji na dym chirurgiczny na zdrowie personelu pracującego w salach operacyjnych oraz ocena ich wiedzy na temat zagrożeń związanych z tym zjawiskiem. Hipotezą badawczą było założenie, że znaczna część personelu medycznego doświadcza objawów wynikających z ekspozycji na dym chirurgiczny oraz że ich wiedza na temat metod ochrony jest niewystarczająca.
Metody badawcze
Badanie miało charakter przekrojowego badania obserwacyjnego, przeprowadzonego w jednym ze szpitali publicznych w Lombardii (Włochy). Do udziału zaproszono cały personel medyczny pracujący w obrębie bloku operacyjnego. Wykorzystano kwestionariusz składający się z dwóch części. Sekcja 1: Zawierała dane socjodemograficzne (płeć, wiek, stanowisko, lata pracy ogółem i w sali operacyjnej). Sekcja 2: Dotyczyła objawów związanych z ekspozycją na dym chirurgiczny oraz wiedzy i stosowania środków ochronnych. W badaniu wzięło udział 101 osób, a dane zbierano od 1 czerwca do 31 sierpnia 2022 roku. Kwestionariusz został poddany walidacji, w tym ocenie jego rzetelności i trafności.
Rezultaty badań i ich interpretacja
Objawy zdrowotne: 91,1% respondentów zgłosiło wystąpienie przynajmniej jednego objawu, który można przypisać ekspozycji na dym chirurgiczny. Najczęściej zgłaszane symptomy to bóle głowy, senność, łzawienie oczu oraz zawroty głowy. Pielęgniarki były grupą zawodową, która najczęściej doświadczała tych objawów. Wykorzystanie środków ochronnych: Najczęściej stosowanym środkiem ochrony były maski chirurgiczne (75,2%), mimo że nie zapewniają one skutecznej ochrony przed SS. Mniej niż połowa uczestników używała masek FFP2/FFP3 (49,5%), a tylko 9,9% korzystało z systemów odsysania dymu. Wiedza na temat zagrożeń: 44,6% ankietowanych nie znało żadnych oficjalnych rekomendacji dotyczących ochrony przed SS. Ponadto 31,7% respondentów uważało, że SS nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, a 50,5% czuło się częściowo lub całkowicie chronionych przed jego skutkami.
Wnioski
Badanie wykazało wysoką częstość występowania objawów zdrowotnych związanych z ekspozycją na dym chirurgiczny. Niedostateczna wiedza personelu medycznego na temat skutecznych metod ochrony oraz niski poziom stosowania odpowiednich środków ochronnych sugerują konieczność wprowadzenia działań edukacyjnych. Zwiększenie świadomości personelu może przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa w miejscu pracy i ochrony zdrowia pracowników sal operacyjnych.
Ograniczenia zakresu badawczego
Największym ograniczeniem badania był jego monocentryczny charakter, co oznacza, że wyniki mogą nie być w pełni reprezentatywne dla całej populacji personelu medycznego we Włoszech. Ponadto, choć zastosowany kwestionariusz wykazał dobre właściwości psychometryczne, konieczne są dalsze badania w większych grupach, aby potwierdzić jego trafność i rzetelność.
Artykuł opublikowany w Journal of Clinical Medicine.