Kontekst badania
Rury odpływowe w umywalkach szpitalnych mogą stanowić źródło bakterii odpowiedzialnych za zakażenia szpitalne. Standardowe metody dezynfekcji – chemiczne, wibracyjne czy termiczne – często okazują się niewystarczające, szczególnie w miejscach trudno dostępnych. Ostatnio opracowano urządzenia do okresowego podgrzewania rur odpływowych, które mają za zadanie ograniczać rozwój bakterii poprzez utrzymywanie wysokiej temperatury w ściankach przewodów. Dotychczas brakowało jednak danych dotyczących ich skuteczności w warunkach rzeczywistych.
Cele i hipotezy
Celem badania było sprawdzenie, czy regularne podgrzewanie rur odpływowych w umywalkach szpitalnych – przy zachowaniu rutynowego czyszczenia i dezynfekcji – skutecznie redukuje kolonizację bakteryjną, w tym obecność szczepów antybiotykoopornych. Zakładano, że urządzenia grzewcze mogą ograniczyć rozwój bakterii bardziej niż same zabiegi higieniczne.
Metody badawcze
Badanie przeprowadzono w oddziale intensywnej terapii szpitala uniwersyteckiego w Nagasaki (Japonia). W nowo zainstalowanych metalowych rurach odpływowych przy 10 umywalkach zamontowano urządzenia grzewcze (w 8 umywalkach) lub pozostawiono je bez dodatkowego wyposażenia (2 umywalki jako grupa kontrolna). Umywalki były użytkowane jak zwykle – z codzienną dezynfekcją alkoholem i cotygodniowym płukaniem środkiem zawierającym podchloryn sodu. Próbki z wnętrza rur pobierano co dwa tygodnie i oceniano obecność oraz ilość bakterii, ich gatunki i wrażliwość na antybiotyki. Dodatkowo analizowano temperaturę rur i skuteczności dezynfekcji termicznej.
Rezultaty badań i ich interpretacja
Wyniki badania wykazały, że we wszystkich rurach odpływowych wyposażonych w urządzenia grzewcze stwierdzono istotnie niższe obciążenie bakteryjne w porównaniu do rur kontrolnych, niezależnie od tego, czy umywalki służyły do mycia rąk personelu, czy do mycia sprzętu do higieny jamy ustnej. Obniżony poziom kolonizacji utrzymywał się przez cały sześciomiesięczny okres obserwacji, co potwierdza trwałość efektu dezynfekcyjnego.
Najczęściej wykrywaną bakterią była Pseudomonas aeruginosa, która stanowiła 46,3% wszystkich izolatów. Szczególnie istotne było to, że bakterii tej nie wykryto w żadnej z podgrzewanych rur przy umywalkach do higieny jamy ustnej, natomiast w grupie kontrolnej była obecna regularnie. W umywalkach przeznaczonych do mycia rąk również zaobserwowano istotne zmniejszenie liczby przypadków wykrycia tej bakterii w rurach poddawanych podgrzewaniu.
W odpływach kontrolnych wykryto również Enterobacterales produkujące karbapenemazy – szczepy szczególnie niebezpieczne z punktu widzenia epidemiologii szpitalnej, ze względu na ich oporność na antybiotyki. W żadnej z rur podgrzewanych nie stwierdzono obecności takich patogenów, co sugeruje, że podwyższona temperatura mogła skutecznie przeciwdziałać kolonizacji tymi bakteriami.
Z technicznego punktu widzenia, urządzenia grzewcze osiągały temperatury sięgające co najmniej 100°C w większości cykli pracy. Obliczone wartości tzw. wskaźnika skuteczności dezynfekcji termicznej przekraczały poziom uznawany za wystarczający do eliminacji bakterii, grzybów oraz wirusów wrażliwych na temperaturę.
Podczas obserwacji wnętrza rur stwierdzono, że w rurach niepodgrzewanych szybciej gromadziły się osady. Choć same osady nie były jedynym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi bakterii, mogły one tworzyć korzystne warunki dla formowania się biofilmów. Rury ogrzewane wykazywały znacznie wolniejsze tempo narastania takich osadów, co również mogło mieć wpływ na ograniczenie kolonizacji.
Uzyskane wyniki pozwalają wnioskować, że okresowe podgrzewanie rur odpływowych nie tylko skutecznie zmniejsza ryzyko skażenia bakteryjnego, ale także ogranicza możliwość osiedlania się nowych mikroorganizmów w początkowym okresie użytkowania instalacji.
Wnioski
Okresowe podgrzewanie rur odpływowych w umywalkach szpitalnych może znacząco ograniczyć kolonizację bakteryjną, w tym szczepów opornych na antybiotyki i stanowić skuteczne uzupełnienie standardowych procedur dezynfekcji.
Ograniczenia zakresu badawczego
Badanie nie oceniało wpływu podgrzewania rur na rzeczywistą częstość zakażeń szpitalnych. Jego jednoośrodkowy charakter oraz półilościowe metody analizy ograniczają możliwość uogólnienia wyników. Nie uwzględniono profilu pacjentów ani częstotliwości użycia umywalek.
Artykuł opublikowano w Journal of Hospital Infection.