Autor: dr hab. inż. Michał Kubrak
Woda w obiektach ochrony zdrowia stanowi jeden z najważniejszych elementów zapewniających bezpieczeństwo sanitarno-higieniczne pacjentów i personelu. Instalacje wodociągowe mogą być jednak źródłem groźnych zakażeń, spowodowanych przez bakterie takie jak Legionella pneumophila czy Pseudomonas aeruginosa. Mikroorganizmy te mają zdolność kolonizowania instalacji, szczególnie w przewodach, w miejscach stagnacji wody oraz na powierzchniach wewnętrznych armatury [1].
Kolonie bakterii, które zdążyły się już rozwinąć w instalacjach, są trudne do całkowitego usunięcia [2]. Najbardziej efektywnym sposobem walki z tym problemem jest zatem odpowiednie zapobieganie już na etapie projektowania instalacji i doboru urządzeń sanitarnych. W odpowiedzi na te zagrożenia, niektórzy producenci oferują specjalistyczne rozwiązania techniczne, które pozwalają ograniczyć ryzyko mikrobiologiczne. Do najważniejszych rozwiązań należą:
Urządzenia zapobiegające stagnacji wody – płukanie antystagnacyjne
Stagnacja wody jest jednym z głównych czynników sprzyjających rozwojowi bakterii. Specjalistyczne urządzenia wyposażone w elektroniczne systemy automatycznego spłukiwania higienicznego minimalizują ryzyko stagnacji. Spłukiwanie takie odbywa się automatycznie, dzięki czemu woda w instalacji jest regularnie wymieniana, a ryzyko kolonizacji bakteryjnej jest ograniczone [3].
Jednym z nowoczesnych rozwiązań jest możliwość tworzenia grup armatur, które są jednocześnie płukane [4]. Dzięki temu można osiągnąć wysoką prędkość przepływu w całym systemie. Ten sposób działania, określany jako płukanie synchroniczne, pozwala symulować pełne obciążenie instalacji, co jest szczególnie ważne w przewodach o większej średnicy.
Armatura o gładkiej powierzchni wewnętrznej i niskim poziomie stagnacji wody
Niektóre modele armatury posiadają specjalnie zaprojektowane gładkie powierzchnie wewnętrzne, pozbawione chropowatości [3]. Dzięki temu ograniczone jest powstawanie biofilmu, a istniejące kolonie bakteryjne łatwiej usunąć. Badania laboratoryjne wykazały, że armatura o gładkiej powierzchni wewnętrznej charakteryzuje się znacznie mniejszym ryzykiem kolonizacji przez bakterie, takie jak Pseudomonas aeruginosa, w porównaniu do armatury o chropowatej strukturze [5].
Dodatkowo, niektóre modele armatury posiadają specjalną konstrukcję, która minimalizuje ilość stagnującej wody wewnątrz korpusu. Redukując objętość wody w stagnacji, ryzyko rozwoju tej bakterii jest ograniczone.
Armatura zatrzaskowa z wymienną lub jednorazową wylewką
Wylewki armatury są szczególnie narażone na kolonizację bakteryjną. Dlatego na rynku dostępne są baterie z zatrzaskowymi wylewkami, które mogą być łatwo wymieniane lub czyszczone [3]. Szczególnie skuteczne są wylewki jednorazowe, które wymienia się regularnie, oraz wylewki z filtrami mikrobiologicznymi. Rozwiązanie to znacznie redukuje ryzyko zakażeń.
Eliminacja zaworów zwrotnych w bateriach termostatycznych
Tradycyjne zawory zwrotne w bateriach termostatycznych mogą ulec awarii, sprzyjając przepływom krzyżowym, co zwiększa ryzyko skażenia mikrobiologicznego. Nowoczesne rozwiązania eliminują konieczność stosowania zaworów zwrotnych poprzez umieszczenie zamknięcia przed komorą mieszania wody [3]. Rozwiązanie to chroni instalację przed rozwojem bakterii, eliminując ryzyko awarii zaworów.
Modernizacja istniejących systemów
Dużą zaletą współczesnych systemów gospodarowania wodą jest możliwość modernizacji istniejących instalacji. Dzięki możliwości centralnego przeprogramowania płukań antystagnacyjnych, można szybko dostosować system do nowych wymagań użytkowników, administratorów lub właścicieli [4]. W przypadku projektów modernizacyjnych pozwala to uniknąć kosztownej przebudowy nawet wtedy, gdy punkty poboru wody są niekorzystnie rozmieszczone lub rzadko użytkowane. Nowoczesne systemy umożliwiają także wywoływanie maksymalnych przepływów, co pozwala zapobiegać stagnacji w przewodach o dużych średnicach, które zostały zaprojektowane z myślą o wyższym niż rzeczywiste zużyciu wody.
Wybór odpowiedniej armatury oraz regularne działania profilaktyczne są kluczowe w zapewnieniu bezpieczeństwa sanitarnego w obiektach ochrony zdrowia. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań technicznych można skutecznie ograniczyć ryzyko zakażeń bakteryjnych, zapewniając tym samym ochronę pacjentów oraz personelu.
Literatura
- Nisar, M.A.; Ros, K.E.; Brown, M.H.; Bentham, R.; Best, G.; Xi, J.; Hinds, J.; Whiley, H. Stagnation Arising through Intermittent Usage Is Associated with Increased Viable but Non Culturable Legionella and Amoeba Hosts in a Hospital Water System. Front. Cell. Infect. Microbiol. 2023, 13, 1190631, doi:10.3389/fcimb.2023.1190631.
- Pirzadian, J.; Souhoka, T.; Herweijer, M.; Van Heel, L.; Van Wamel, W.J.B.; Goossens, R.H.M.; Severin, J.A.; Vos, M.C. Impact of Sink Design on Bacterial Transmission from Hospital Sink Drains to the Surrounding Sink Environment Tested Using a Fluorescent Marker. Journal of Hospital Infection 2022, 127, 39–43, doi:10.1016/j.jhin.2022.04.017
- Katalog firmy Delabie; https://www.delabie.pl/produkty/armatura-sanitarna-do-obiektow-publicznych
- System Gospodarowania Wodą SWS. Podręcznik. Firmy SCHELL; https://www.schell.eu/fileadmin/tx_dmmediacockpit/System%20Gospodarowania%20Wod%C4%85%20SWS..pdf
- Monroe, D. Looking for Chinks in the Armor of Bacterial Biofilms. PLoS Biol 2007, 5, e307, doi:10.1371/journal.pbio.0050307.