Kontekst badania
Zmiany klimatyczne oraz ich konsekwencje dla środowiska stają się coraz bardziej istotnym tematem w sektorze opieki zdrowotnej. Szpitale i placówki medyczne generują znaczne ilości odpadów, a bloki operacyjne odpowiadają za 20–70% odpadów szpitalnych. Endoprotezoplastyka stawu kolanowego jest jednym z zabiegów, który w dużym stopniu przyczynia się do produkcji odpadów w chirurgii ortopedycznej. Wzrost liczby takich operacji, prognozowany na 85% do 2030 roku, wiąże się z rosnącym zapotrzebowaniem na materiały jednorazowe i zwiększonym wpływem na środowisko. Celem badania było porównanie ilości i rodzajów odpadów generowanych podczas w szpitalnej sali operacyjnej (OR) oraz w centrum chirurgii ambulatoryjnej (ASC).
Cele i hipotezy
Badanie miało na celu ilościową analizę odpadów powstających podczas zabiegów w dwóch różnych środowiskach operacyjnych: w szpitalnym bloku operacyjnym oraz w centrum chirurgii ambulatoryjnej. Autorzy postawili hipotezę, że zabiegi przeprowadzane w generują mniejszą ilość odpadów niż te wykonywane w tradycyjnych salach operacyjnych szpitala.
Metody badawcze
Przeprowadzono audyt odpadów z 10 zabiegów TKA wykonanych w salach operacyjnych szpitala oraz 10 zabiegów w ASC. Odpady podzielono na 6 kategorii: odpady stałe – odpady zmieszane, niesklasyfikowane do innych kategorii; odpady sterylne – jednorazowe fartuchy, rękawiczki, osłony sterylne; odpady wielokrotnego użytku – pościel operacyjna, ręczniki; plastiki nadające się do recyklingu – opakowania po implantach, pojemniki na płyny; odpady biologiczne – skażone gaziki, fragmenty kości; odpady ostre – igły, ostrza chirurgiczne. Wszystkie odpady były ważone (dokładność 0,1 kg), a ich objętość mierzono przy użyciu miarki (dokładność 1 mm). Porównano wyniki dla obu lokalizacji, stosując test t-Studenta lub test U Manna-Whitneya (p < 0,05 uznano za istotność statystyczną).
Rezultaty badań i ich interpretacja
Porównanie masy odpadów w szpitalnej sali operacyjnej i centrum chirurgii ambulatoryjnej. Analiza wyników wykazała, że łączna ilość odpadów generowanych podczas endoprotezoplastyki stawu kolanowego była istotnie większa w szpitalnej sali operacyjnej (OR) niż w centrum chirurgii ambulatoryjnej. Całkowita masa odpadów w szpitalnej OR: 17,3 kg. Całkowita masa odpadów w ASC: 14,0 kg. Różnica wynosiła 3,3 kg (p = 0,0028), co stanowi 19% mniej odpadów w ASC. Największą różnicę w masie odpadów odnotowano w przypadku odpadów sterylnych, które stanowiły największy udział w całkowitej masie odpadów w obu lokalizacjach.
Tabela 1. Porównanie masy odpadów (kg) w szpitalnym bloku operacyjnym i centrum chirurgii ambulatoryjnej
| Rodzaj odpadów | Szpital OR – mediana (IQR) | ASC – mediana (IQR) | Różnica (kg) | Wartość p |
| Łączna masa odpadów | 17,3 (16,87–17,55) | 14,0 (13,69–14,6) | -3,3 kg | 0,0028 |
| Odpady sterylne | 9,57 (9,34–10,24) | 8,47 (7,89–9,34) | -1,1 kg | 0,0199 |
| Odpady zmieszane | 2,40 (2,17–2,81) | 1,81 (1,54–1,97) | -0,59 kg | 0,0003 |
| Odpady wielokrotnego użytku | 3,49 (3,08–4,26) | 3,04 (1,90–3,53) | -0,45 kg | 0,1402 |
| Odpady recyklingowe | 0,81 (0,63–1,08) | 0,61 (0,43–0,72) | -0,2 kg | 0,0593 |
| Odpady biologiczne | 0,32 (0,27–0,45) | 0,30 (0,20–0,40) | -0,02 kg | 0,4285 |
| Odpady ostre | 0,18 (0,13–0,18) | 0,10 (0,09–0,13) | -0,08 kg | 0,0422 |
Porównanie objętości odpadów. Całkowita objętość odpadów nie różniła się istotnie między badanymi lokalizacjami (305 866 cm³ vs. 260 052 cm³, p = 0,2494). Największą objętość w obu lokalizacjach stanowiły odpady sterylne, jednak w szpitalach ich masa była wyraźnie większa niż w ASC.
Tabela 2. Porównanie objętości odpadów (cm³) w szpitalnym bloku operacyjnym i centrum chirurgii ambulatoryjnej
| Rodzaj odpadów | Szpital OR – mediana (IQR) | ASC – mediana (IQR) | Różnica (cm³) | Wartość p |
| Łączna objętość | 305 866 (268 184–321 668) | 260 052 (220 433–283 515) | -45 814 cm³ | 0,2494 |
| Odpady sterylne | 165 368 (136 488–207 863) | 138 957 (123 947–162 928) | -26 411 cm³ | 0,3578 |
| Odpady zmieszane | 71 505 (65 296–74 303) | 59 302 (44 415–64 615) | -12 203 cm³ | 0,0328 |
| Odpady recyklingowe | 26 520 (24 320–34 848) | 33 822 (23 296–41 295) | +7 302 cm³ | 0,7490 |
| Odpady wielokrotnego użytku | 34 008 (27 360–37 152) | 28 932 (24 360–30 960) | -5 076 cm³ | 0,7031 |
| Odpady biologiczne | 607 (455-1050) | 1215 (360-1770) | +608 cm³ | 0,7321 |
Przyczyny różnic w odpadach między szpitalami a ASC. Większa liczba personelu w szpitalu: W szpitalnych OR więcej osób jest obecnych w trakcie operacji, co skutkuje większym zużyciem sterylnych fartuchów, rękawic i innych jednorazowych elementów. Częstsze zmiany zespołu: W szpitalach technicy operacyjni często rotują (np. przerwy obiadowe), co wymaga zużycia dodatkowych materiałów sterylnych. Większa liczba otwieranych narzędzi chirurgicznych: W szpitalnych OR otwierane są całe zestawy narzędzi, podczas gdy w ASC używa się tylko koniecznych instrumentów, co zmniejsza ilość odpadów sterylnych i ostrych. Bardziej efektywna organizacja ASC: W ASC otwiera się mniej niepotrzebnych opakowań, co zmniejsza ilość odpadów zmieszanych.
Wnioski
Wyniki badania wskazują, że przeprowadzanie endoprotezoplastyki stawu kolanowego w centrach chirurgii ambulatoryjnej (ASC) pozwala na znaczącą redukcję odpadów w porównaniu do szpitalnych bloków operacyjnych. Różnice te wynikają głównie z większego zużycia materiałów sterylnych oraz wyższej liczby narzędzi chirurgicznych otwieranych w szpitalach. Ponadto, ASC może być bardziej efektywne pod względem zarządzania odpadami i zasobami operacyjnymi.
Ograniczenia zakresu badawczego
Mała liczba analizowanych przypadków (10 zabiegów na lokalizację) – konieczność rozszerzenia badań. Jedno centrum chirurgiczne i jeden szpital w badaniu – wyniki mogą się różnić w innych placówkach. Nie uwzględniono kosztów finansowych związanych z gospodarką odpadami. Nie oceniono wpływu zmian organizacyjnych w placówkach na ilość produkowanych odpadów.
Artykuł opublikowany w Journal of Orthopaedics.