Autor: mgr inż. Dominika Kwiecińska
Kraje europejskie podchodzą w różny sposób do kwestii uregulowania zasad projektowania systemów wentylacji i klimatyzacji w szpitalach. Niektóre kraje nie posiadają jakichkolwiek wytycznych dotyczących projektowania szpitali. Jak wynika z przeglądu wytycznych przywoływanych w różnych krajach, jednym z najczęściej stosowanych dokumentów jest norma [1], która jest wymieniana jako dokument odniesienia w następujących krajach: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Estonia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Islandia, Irlandia, Włochy, Litwa, Łotwa, Luksemburg, Malta, Holandia, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwajcaria, Wielka Brytania. Wraz z ww. specyfikacją techniczną w Estonii, Holandii, Islandii, Liechtensteinie, Litwie, Luksemburgu, Łotwie, Malcie, Mołdawii, Monako, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Turcji, Węgrzech, Włoszech, Francji oraz Hiszpanii przywoływana jest również norma EN ISO 14644-1:2015 Cleanrooms and associated controlled environments (część 1 i 5) [2]. W kilku krajach natomiast opracowane zostały krajowe normy lub wytyczne dotyczące systemów wentylacji i klimatyzacji w szpitalach, np.:
- w Niemczech – DIN 1946-4 Ventilation and air conditioning – Part 4: Ventilation in buildings and rooms of health care [3] oraz DIN SPEC 94676:2018-07 Ventilation in hospitals – Coherent hierarchic structure and common terms and definitions for a standard related to ventilation in hospitals [4];
- w Wielkiej Brytanii – PAS 5748:2014 Specification for the planning, application, measurement and review of cleanliness services in hospitals [5] oraz HTM 01-03 Heating and Ventilation Systems, Specialised Ventilation for Healthcare Premises, Part A: Design and Validation; Department of Health and Social Care: London, UK, 2007 [6];
- we Francji – AFNOR SPEC S99-120 April 2019: Global French best practice guide for hospital construction and operation – Guide de bonnes pratiques de construction et exploitation hospitalières françaises à l’international [7]oraz NF S90-351 April 2013 Établissements de santé Zones à environnement maîtrisé Exigences relatives à la maîtrise de la contamination aéroportée [8];
- w Hiszpanii – UNE 100713:2005 Air conditioning in hospitals [9];
- w Danii, Finlandii, Norwegii i Szwecji stosują R3Nordic Guideline for Hospital Ventilation [10].
W Polsce od 2018 roku funkcjonują Wytyczne projektowania, wykonania, odbioru i eksploatacji systemów wentylacji i klimatyzacji dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą [11].
Ponadto projektanci często korzystają również z wytycznych ANSI/ASHRAE/ASHE Standard 170-2021 Ventilation of Health Care Facilities [12] opracowanych przez amerykańską organizację zrzeszającą inżynierów z zakresu HVAC. W grudniu 2028 roku weszła w życie specyfikacja techniczna CEN/TS 16244:2018 „Ventilation in hospitals” [13] opracowana przez Europejski Komitet Normalizacyjny.
W każdym z wyżej wymienionych opracowań w inny sposób przedstawiono wymagania dotyczące parametrów środowiska cieplnego w salach operacyjnych – zestawienie tych wymagań zebrano w tabeli.
Tab. Wartości poszczególnych parametrów środowiska cieplnego
| Dokument | Klasa sali operacyjnej | Temperatura | Wilgotność | Prędkość powietrza | Zalecany sposób ogrzewania |
| ˚C | % | m/s | |||
| [4] | Ia | 19 – 26 | 30 – 65 | – | Radiacyjne |
| Ib | 19 – 26 | 30 – 65 | – | Radiacyjne | |
| [5] | – | – | – | – | – |
| [6] | – | 18 – 25 | 35 – 60 | 0,30 – 0,38 **** Min. 0,20 ***** | – |
| [8] | 4a | 19 – 26 | – | 0,25 – 0,55 | – |
| 3 | 19 -26 | – | 0,25 – 0,55 | – | |
| [9] | I | 22 – 26 | 45 – 55 | – | – |
| [11] | S1a | 19 – 23 | 30 – 65** | 0,18 – 0,25* | Płaszczyznowe |
| S1b | 19 – 23 | 30 – 65** | 0,18 – 0,25* | ||
| S1c | 19 – 23 | 30 – 65** | 0,15 – 0,25* | ||
| [12] | OR | 20 – 24 | 20 -60** | – | Radiacyjne |
| [13] | CL -1a, CL -1b, CL -2 | 18 -26 | <60%*** | – | Płaszczyznowe |
| [10] | CL1, CL2 | 18 -26 | <60%*** | Płaszczyznowe |
Na podstawie przedstawionych informacji widać, że jest wiele dokumentów i jednocześnie różnorodnych wytycznych dotyczących warunków środowiska cieplnego, które powinny być utrzymane w salach operacyjnych. Szczególnie duża rozpiętość jest w zakresie temperatury powietrza, która z jednej strony powinna zapewnić warunki komfortowe chirurgom i personelowi medycznemu a z drugiej strony nie powinna doprowadzić do wystąpienia hipotermii okołooperacyjnej u pacjentów, gdyż nie wszędzie stosowane są dodatków elementy ogrzewające organizm pacjentów.
Literatura
[1] CEN/TS 16244:2018. 2018 . „Ventilation in hospitals – Coherent hierarchic structure and common terms and definitions for a standard related to ventilation in hospitals.”
[2] EN ISO 14644-1:2015 Cleanrooms and associated controlled environments
[3] DIN 1946-4 Ventilation and air conditioning – Part 4: Ventilation in buildings and rooms of health care
[4] DIN SPEC 94676:2018-07 Ventilation in hospitals – Coherent hierarchic structure and common terms and definitions for a standard related to ventilation in hospitals
[5] PAS 5748:2014 Specification for the planning, application, measurement and review of cleanliness services in hospitals
[6] HTM 01-03 Heating and Ventilation Systems, Specialised Ventilation for Healthcare Premises, Part A: Design and Validation; Department of Health and Social Care: London, UK, 2007
[7] AFNOR SPEC S99-120 April 2019: Global French best practice guide for hospital construction and operation – Guide de bonnes pratiques de construction et exploitation hospitalières françaises à l’international
[8] NF S90-351 April 2013 Établissements de santé Zones à environnement maîtrisé Exigences relatives à la maîtrise de la contamination aéroportée
[9] UNE 100713:2005 Air conditioning in hospitals
[10] R3Nordic Guideline for Hospital Ventilation
[11] Wytyczne projektowania, wykonania, odbioru i eksploatacji systemów wentylacji i klimatyzacji dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą, 2018 r.
[12] ANSI/ASHRAE/ASHE Standard 170-2021 Ventilation of Health Care Facilities
[13] CEN/TS 16244:2018 Ventilation in hospitals