Kontekst badania
Sektor ochrony zdrowia odpowiada za 4,4–5,2% światowej emisji gazów cieplarnianych, z czego 20–30% odpadów szpitalnych generowanych jest na salach operacyjnych. Zabiegi chirurgiczne– wymagają energii, sprzętu jednorazowego użytku i emitują gazy anestetyczne będące silnymi gazami cieplarnianymi. Zawody pielęgniarki anestezjologicznej i pielęgniarki operacyjnej mają istotny wpływ na praktyki w zakresie zrównoważonego rozwoju, jednak dotychczas brakowało badań porównujących ich perspektywy i działania w tym obszarze.
Cele i hipotezy
Celem badania było: zbadanie poglądów i praktyk pielęgniarek anestezjologicznych (NAs) oraz pielęgniarek sal operacyjnych (OR nurses) dotyczących zmian klimatycznych, śladu węglowego sektora ochrony zdrowia i zrównoważonych praktyk na sali operacyjnej; ocena różnic pomiędzy tymi dwiema grupami zawodowymi w postrzeganiu tych kwestii; analiza czynników powiązanych z postawami i praktykami respondentów.
Metody badawcze
Przeprowadzono badanie przekrojowe w ośmiu szpitalach w południowo-wschodniej Norwegii (październik 2023 – styczeń 2024). Do udziału zaproszono osoby zatrudnione co najmniej na 50% etatu. Wykorzystano zmodyfikowany kwestionariusz oceniający postawy wobec zmian klimatu i praktyk zrównoważonych (skala Likerta + pytania otwarte). Odpowiedzi analizowano za pomocą statystyki opisowej, testów t-studenta i chi-kwadrat oraz analizy tematycznej dla wypowiedzi otwartych.
Rezultaty badań i ich interpretacja
W badaniu wzięło udział 110 NAs i 88 OR nurses (łączna stopa odpowiedzi: 31%). Aż 96,9% uczestników zgodziło się, że świat stoi w obliczu kryzysu klimatycznego. Wystąpiły istotne różnice (p < 0,001) w postrzeganiu odpowiedzialności jednostki – pielęgniarki anestezjologiczne częściej przyznawały sobie odpowiedzialność za ograniczenie śladu węglowego niż pielęgniarki operacyjne. Znaczące różnice odnotowano też w ocenie dostępności szkoleń z zakresu zrównoważonych praktyk (na korzyść NAs). Obie grupy segregowały odpady, jednak OR nurses częściej wyrzucały materiały jednorazowe do ogólnych odpadów. W komentarzach otwartych pojawiły się trzy główne tematy: potrzeba edukacji i informacji, zwiększenie świadomości oraz brak rozwiązań organizacyjnych.
Wnioski
Pomimo różnic w poglądach i postrzeganiu odpowiedzialności, obie grupy zawodowe wykazują zaangażowanie w kwestie klimatyczne. Pielęgniarki mają potencjał, by odegrać aktywną rolę w „zazielenianiu” sal operacyjnych poprzez: zwiększanie świadomości, ograniczanie marnotrawstwa, udział w wyborze ekologicznego sprzętu, wpływanie na decyzje organizacyjne, wdrażanie oddolnych inicjatyw proekologicznych.
Ograniczenia zakresu badawczego
Badanie ograniczono do jednego regionu Norwegii, a niska stopa odpowiedzi (31%) wpływa na ograniczoną możliwość uogólnienia wyników. Kwestionariusz był pierwotnie dostosowany do innej grupy zawodowej (anestezjologów), co mogło mieć wpływ na trafność pytań w kontekście pielęgniarek anestezjologicznych. Analiza wypowiedzi otwartych nie osiągnęła pełnej saturacji – większa liczba odpowiedzi mogłaby ujawnić dodatkowe wątki. Potrzebne są dalsze badania jakościowe dla pogłębionego zrozumienia barier i możliwości w zakresie zrównoważonej praktyki.
Artykuł opublikowano w BMC Nursing.