Kontekst badania
Zaćma to najczęściej wykonywana procedura chirurgiczna na świecie, a jej powikłaniem może być pooperacyjne zapalenie wnętrza gałki ocznej (POE). W wielu krajach wysokorozwiniętych stosuje się w salach operacyjnych systemy laminarnego przepływu powietrza (LAF) oraz filtry HEPA, aby ograniczyć ryzyko zakażeń. Jednak ich koszt stanowi barierę w krajach o ograniczonych zasobach. Dowody naukowe dotyczące skuteczności LAF i HEPA w zapobieganiu POE są niespójne.
Cele i hipotezy
Celem badania było określenie, czy zastosowanie systemów LAF i filtrów HEPA w trakcie operacji zaćmy zmniejsza częstość występowania POE. Hipoteza zakładała, że obecność LAF/HEPA będzie wiązać się z niższym odsetkiem infekcji pooperacyjnych w porównaniu z innymi typami klimatyzacji.
Metody badawcze
Badanie miało charakter retrospektywnej analizy kohortowej. Uwzględniono 452 770 operacji zaćmy wykonanych w 2023 roku w 14 szpitalach Aravind Eye Care System w Indiach. Pacjentów podzielono na 4 grupy w zależności od systemu wentylacji sali operacyjnej: LAF + HEPA; klimatyzacja centralna + HEPA; klimatyzacja centralna bez HEPA; klimatyzacja typu split bez HEPA. We wszystkich szpitalach stosowano identyczne procedury chirurgiczne i profilaktykę przeciwzakaźną, obejmującą m.in. povidon-jod oraz podanie do komory przedniej moksifloksacyny. Analizowano także podgrupy pacjentów: w zależności od metody operacji (fakoemulsyfikacja vs MSICS) i statusu ekonomicznego (płatni vs bezpłatni). Do porównań statystycznych zastosowano test chi-kwadrat, test proporcji i analizę mocy.
Rezultaty badań i ich interpretacja
Łącznie odnotowano 74 przypadki POE (0,016%). Częstość POE: grupa 1 (LAF + HEPA): 0,013%, grupa 2 (AC + HEPA): 0,016%, grupa 3 (AC bez HEPA): 0,017%, grupa 4 (split AC bez HEPA): 0,019%. Różnice między grupami nie były istotne statystycznie (P > 0,05). Podobny brak różnic dotyczył podgrup pacjentów (typ operacji, status ekonomiczny). Wielkość efektu była znikoma, a moc statystyczna dla tak małych różnic wyniosła jedynie 5%, co wskazuje na brak klinicznego znaczenia tych różnic. Interpretacja: ani LAF, ani filtry HEPA nie redukują w sposób mierzalny ryzyka pooperacyjnego zapalenia wnętrza gałki ocznej w chirurgii zaćmy. Skuteczność zapobiegania zakażeniom zależy raczej od standardowej profilaktyki antybiotykowej i protokołów aseptycznych niż od kosztownych systemów wentylacyjnych.
Wnioski
Badanie na bardzo dużej kohorcie pacjentów wykazało brak korzyści ze stosowania LAF i HEPA w ograniczaniu częstości POE po operacjach zaćmy. Wymóg instalacji tych systemów nie znajduje uzasadnienia klinicznego i niepotrzebnie zwiększa koszty infrastrukturalne, co w krajach rozwijających się może ograniczać dostęp do leczenia, a w krajach rozwiniętych podnosić bariery dla chirurgii w trybie ambulatoryjnym.
Ograniczenia zakresu badawczego
Badanie miało charakter retrospektywny. Analizowano tylko jedną sieć szpitali (Aravind Eye Care System), co ogranicza możliwość pełnej ekstrapolacji wyników. Uwzględniono jedynie rok obserwacji. Częstość POE była bardzo niska, co ogranicza moc statystyczną do wykrycia subtelnych różnic.
Artykuł opublikowano w American Journal of Ophthalmology.