Kontekst badania
Nieodpowiednie zarządzanie odpadami medycznymi stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego i bezpieczeństwa personelu medycznego. Światowa Organizacja Zdrowia ostrzega, że niewłaściwa segregacja, przechowywanie i transport odpadów mogą przyczyniać się do rozprzestrzeniania patogenów i zwiększenia liczby zakażeń szpitalnych. W szczególności pracownicy ochrony zdrowia są narażeni na ekspozycję na patogeny przenoszone przez krew, takie jak HIV i wirusy zapalenia wątroby typu B i C. Celem niniejszego badania było określenie skuteczności strategii zarządzania odpadami w szpitalu prywatnym oraz wpływu programu szkoleniowego na zmniejszenie ryzyka zakażeń wewnątrzszpitalnych.
Cele i hipotezy
Badanie miało na celu ocenę wpływu wdrożonych strategii zarządzania odpadami na bezpieczeństwo personelu medycznego, zmniejszenie liczby zakażeń związanych z ekspozycją na patogeny krwiopochodne oraz przeprowadzenie kompleksowego szkolenia dla pracowników medycznych w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami medycznymi. Hipoteza zakładała, że skuteczna segregacja i odpowiednie zarządzanie odpadami mogą znacznie ograniczyć ryzyko zakażeń wśród pracowników ochrony zdrowia.
Metody badawcze
Badanie przeprowadzono w prywatnej klinice, obejmując 400 pracowników służby zdrowia, którzy uczestniczyli w sześciu sesjach szkoleniowych dotyczących: zasad bezpieczeństwa epidemiologicznego, identyfikacji kategorii odpadów, segregacji odpadów, przechowywania i transportu wewnętrznego, ostatecznego przetwarzania. Dane dotyczące zakażeń wewnątrzszpitalnych i ilości wytwarzanych odpadów zostały zebrane przed i po wdrożeniu szkolenia. Oceniono również przestrzeganie protokołów bezpieczeństwa podczas obchodów w różnych sekcjach kliniki.
Rezultaty badań i ich interpretacja
Analiza danych wykazała, że wdrożenie strategii zarządzania odpadami w prywatnej klinice miało znaczący wpływ na zmniejszenie liczby zakażeń wewnątrzszpitalnych oraz poprawę bezpieczeństwa personelu medycznego. Oceniono zarówno ilość generowanych odpadów, skuteczność segregacji i transportu, jak i wpływ programu szkoleniowego na przestrzeganie zasad postępowania z odpadami.
Zmniejszenie liczby zakażeń szpitalnych
W badaniu przeanalizowano przypadki zakażeń wśród personelu i pacjentów, zarówno przed, jak i po wdrożeniu nowego systemu zarządzania odpadami. W okresie od stycznia do lipca 2021 roku odnotowano 43 przypadki zakażeń związanych z nieodpowiednim zarządzaniem odpadami, co stanowiło średnio 6,1 przypadków miesięcznie. Najwięcej zakażeń wystąpiło w styczniu (9 przypadków), marcu (8) i lutym (7). Główne patogeny odpowiedzialne za zakażenia to Staphylococcus aureus (23 przypadki), Pseudomonas aeruginosa (12 przypadków) i Klebsiella pneumoniae (8 przypadków). Najczęściej zakażenia występowały na oddziale intensywnej terapii (37%), sali operacyjnej (29%) oraz oddziale ratunkowym (21%).
Po wdrożeniu nowych strategii zarządzania odpadami w sierpniu 2021 roku liczba zakażeń gwałtownie spadła – w sierpniu zanotowano 2 przypadki, we wrześniu 1 przypadek, a od października do grudnia nie odnotowano żadnych zakażeń. Oznacza to redukcję liczby zakażeń o 93%.
Zmniejszenie ryzyka zawodowego wśród personelu
Poprawa bezpieczeństwa personelu była wynikiem skutecznych szkoleń oraz wdrożenia środków ochrony. Zanotowano 15% spadek ryzyka ekspozycji na odpady zakaźne, a 95% uczestników szkoleń deklarowało lepsze zrozumienie procedur. Liczba incydentów związanych z nieprawidłowym obchodzeniem się z odpadami spadła o 20%.
Przed wdrożeniem strategii 65% pracowników miało podstawową wiedzę na temat klasyfikacji odpadów, 55% poprawnie je segregowało, a 50% znało zasady przechowywania i transportu. Po wdrożeniu szkolenia wskaźniki te wzrosły odpowiednio do 95%, 90% i 85%.
Ilość wytwarzanych odpadów medycznych
W badanej klinice codziennie produkowano średnio 232,76 kg odpadów zakaźnych, 11,23 kg odpadów specjalnych (farmaceutyczne, chemiczne, radioaktywne) oraz 218,58 kg odpadów ogólnych. Najwięcej odpadów generowano na: oddziale intensywnej terapii (77,61 kg dziennie), oddziale chirurgicznym (19,35 kg dziennie), oddziale ratunkowym (16,51 kg dziennie). Wdrożenie strategii zarządzania odpadami poprawiło segregację i ograniczyło ilość odpadów zakaźnych poprzez bardziej efektywne wykorzystanie materiałów jednorazowego użytku.
Poprawa segregacji i transportu odpadów
Segregacja odpadów – przed wdrożeniem nowych zasad 35% odpadów zakaźnych było niewłaściwie segregowanych, co zwiększało ryzyko zakażeń. Po wdrożeniu strategii 98% odpadów było prawidłowo klasyfikowanych, 100% pojemników miało odpowiednie oznakowanie, a 90% personelu deklarowało pewność w stosowaniu procedur segregacji.
Transport wewnętrzny i przechowywanie – wszystkie trasy transportu odpadów zostały przeprojektowane, aby zminimalizować kontakt personelu z materiałami zakaźnymi. Skrócono czas przechowywania odpadów o 30%, co ograniczyło namnażanie patogenów. 100% kontenerów zostało odpowiednio zabezpieczonych przed wyciekami.
Ocena skuteczności metod przetwarzania odpadów
Badanie wykazało, że 95% pojemników było właściwie identyfikowanych według rodzaju odpadów, a jedynie 2% pojemników wykazywało ślady skażenia, co stanowi znaczną poprawę w porównaniu do 15% przed interwencją. 100% tras transportu było przestrzeganych zgodnie z protokołem, a 70% odpadów organicznych poddano recyklingowi lub kompostowaniu. Ostateczne przetwarzanie było realizowane zgodnie z normami sanitarnymi, eliminując 99% patogenów w procesie sterylizacji.
Wnioski
Poprawa zarządzania odpadami znacząco wpłynęła na zmniejszenie liczby zakażeń szpitalnych. Szkolenia pracowników miały kluczowe znaczenie dla skutecznej implementacji nowych zasad – zwiększyły świadomość i poprawiły przestrzeganie procedur. Odpowiednia segregacja, przechowywanie i transport odpadów są niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa personelu medycznego i pacjentów.
Podsumowanie wyników
93% redukcja zakażeń szpitalnych po wdrożeniu strategii zarządzania odpadami. Poprawa bezpieczeństwa personelu – 95% deklarowało lepszą znajomość zasad postępowania z odpadami. Zmniejszenie ryzyka ekspozycji na odpady zakaźne o 15%. Lepsza segregacja – 98% odpadów było prawidłowo klasyfikowanych. Optymalizacja transportu i przechowywania – 100% tras transportu było przestrzeganych zgodnie z protokołem. Ulepszenie metod przetwarzania – 70% odpadów organicznych poddano recyklingowi. Dane jednoznacznie wskazują, że wdrożenie strategii zarządzania odpadami medycznymi przyczyniło się do znacznej poprawy higieny, redukcji ryzyka zakażeń i zwiększenia bezpieczeństwa personelu medycznego.
Ograniczenia zakresu badawczego
Badanie przeprowadzono w jednej klinice, co może ograniczać możliwość uogólnienia wyników. Krótki okres obserwacji (sześć miesięcy po wdrożeniu strategii) – długoterminowe efekty wymagają dalszych badań. Możliwe błędy w raportowaniu danych przez personel medyczny
Artykuł opublikowany w Frontiers in Public Health.