Kontekst badania
Elizabethkingia meningoseptica to oporna na wiele antybiotyków Gram-ujemna pałeczka, coraz częściej identyfikowana jako czynnik etiologiczny ciężkich zakażeń szpitalnych. Drobnoustrój ten szczególnie zagraża pacjentom w ciężkim stanie, zwłaszcza hospitalizowanym w oddziałach intensywnej opieki medycznej, a także noworodkom przedwcześnie urodzonym i z niską masą ciała. Bakteria ta może przetrwać w środowisku szpitalnym, w tym w systemach wodnych, wilgotnych powierzchniach i sprzęcie medycznym, co czyni ją trudnym do opanowania źródłem zakażeń. Jej naturalna oporność na szerokie spektrum antybiotyków stanowi istotne wyzwanie terapeutyczne i epidemiologiczne.
Cele i hipotezy
Celem badania było szczegółowe scharakteryzowanie przypadków zakażeń Elizabethkingia meningoseptica wśród pacjentów przebywających w oddziałach intensywnej terapii oraz oddziale intensywnej terapii noworodków w jednym z indyjskich szpitali. Autorzy postawili sobie za zadanie nie tylko ocenę obrazu klinicznego i czynników ryzyka u pacjentów zakażonych tym drobnoustrojem, ale również analizę profilu oporności izolatów i ocenę wyników leczenia. Dodatkowo, istotnym elementem pracy było poszukiwanie potencjalnych źródeł środowiskowych zakażenia poprzez ukierunkowane działania monitorujące prowadzone przez szpitalny zespół ds. kontroli zakażeń.
Metody badawcze
Badanie miało charakter retrospektywny i obejmowało 18-miesięczny okres – od lipca 2023 roku do października 2024 roku. Analizą objęto 15 pacjentów z potwierdzonym zakażeniem Elizabethkingia meningoseptica, u których wykonano pełną dokumentację kliniczną i mikrobiologiczną. Dane obejmowały informacje demograficzne, historię choroby, czynniki ryzyka, sposób leczenia oraz wynik hospitalizacji. Identyfikację bakterii oraz ocenę wrażliwości na antybiotyki przeprowadzono za pomocą automatycznego systemu Vitek-2. Równolegle prowadzono monitoring środowiskowy – zarówno rutynowy, jak i związany z podejrzeniem ogniska zakażenia – z uwzględnieniem miejsc o wysokim ryzyku transmisji drobnoustrojów, takich jak umywalki, wentylatory czy urządzenia do odsysania.
Rezultaty badań i ich interpretacja
W analizowanym okresie zakażenie Elizabethkingia meningoseptica rozpoznano u 15 pacjentów – w tym u 13 hospitalizowanych w oddziale intensywnej terapii dla dorosłych oraz u 2 noworodków. Przedział wiekowy obejmował pacjentów od 23 dnia życia do 81 roku życia, przy czym większość stanowili mężczyźni. Najczęstszą rozpoznawaną jednostką chorobową była sepsa (występująca u 60% pacjentów), a w dalszej kolejności zapalenie płuc związane ze sztuczną wentylacją oraz wstrząs septyczny (po 40%). Wśród pacjentów często występowały choroby współistniejące, takie jak nadciśnienie tętnicze (40%) i cukrzyca (20%). Noworodki cechowały się niską masą urodzeniową i wcześniactwem.
Wyniki leczenia były poważne – śmiertelność w badanej grupie sięgnęła 40%. Jedna trzecia pacjentów została wypisana do domu, natomiast 26,7% opuściło szpital na własne żądanie. Najczęściej pobieranym materiałem do badania mikrobiologicznego były wydzieliny z rurki intubacyjnej (47%) oraz z tracheostomii (33%), a także próbki krwi i moczu.
Analiza antybiogramów ujawniła bardzo wysoki stopień oporności – wszystkie izolaty były niewrażliwe na karbapenemy, cefalosporyny, aztreonam i piperacylinę z tazobaktamem. Ponadto, w ponad dwóch trzecich przypadków bakterie wykazywały oporność na gentamycynę i kolistynę. Największą skuteczność terapeutyczną wykazywały minocyklina (66,7% wrażliwych izolatów), wankomycyna (60%) oraz fluorochinolony – lewofloksacyna i cyprofloksacyna (53,3%).
W odpowiedzi na podejrzenie występowania ogniska zakażenia przeprowadzono działania monitorujące środowisko szpitalne. Z 98 pobranych próbek (z powierzchni i z wody) tylko jedna zawierała Elizabethkingia meningoseptica – była to umywalka w oddziale noworodkowym. Mimo niskiego odsetka pozytywnych wyników, obecność patogenu w wodnym środowisku potwierdza jego zdolność do przetrwania w warunkach szpitalnych i stwarza realne ryzyko transmisji zakażeń.
Interpretując te wyniki, autorzy zwracają uwagę na potrzebę szybkiej diagnostyki mikrobiologicznej i indywidualizacji leczenia opartego na wynikach antybiogramu. Obecność bakterii w środowisku wodnym dodatkowo uwypukla rolę działań profilaktycznych – takich jak dezynfekcja armatury wodnej, monitorowanie jakości wody oraz edukacja personelu w zakresie higieny rąk i aseptyki.
Wnioski
Elizabethkingia meningoseptica stanowi narastające zagrożenie w warunkach szpitalnych, szczególnie w oddziałach intensywnej terapii. Jej naturalna oporność na większość rutynowo stosowanych antybiotyków oraz zdolność do kolonizacji środowiska wodnego utrudniają leczenie i kontrolę zakażeń. Badanie podkreśla znaczenie wczesnego rozpoznania patogenu, prowadzenia celowanej terapii antybiotykowej oraz wdrożenia działań prewencyjnych związanych z kontrolą środowiska szpitalnego. W warunkach ograniczonych możliwości terapeutycznych leki takie jak minocyklina, wankomycyna i fluorochinolony pozostają potencjalnie skutecznymi opcjami.
Ograniczenia zakresu badawczego
Autorzy wskazują, że ograniczeniem badania była jego retrospektywna natura, która uniemożliwia pełną kontrolę nad zmiennymi zakłócającymi i nie pozwala na wyciąganie wniosków przyczynowo-skutkowych. Niewielka liczba pacjentów (15 przypadków) uniemożliwiła zastosowanie metod statystycznych i ogranicza możliwość uogólnienia wyników. Dodatkowo, niektóre dane kliniczne, takie jak szczegóły dotyczące wcześniejszego leczenia antybiotykami, mogły być niekompletne. Badanie środowiskowe objęło tylko wybrane lokalizacje i zostało przeprowadzone w określonym czasie, co mogło nie oddać pełnego obrazu skażenia środowiska szpitalnego. W związku z tym autorzy rekomendują przeprowadzenie szerzej zakrojonych, prospektywnych badań z zastosowaniem ujednoliconych procedur mikrobiologicznych i pełnym monitoringiem zakażeń.
Artykuł opublikowano w Cureus.